Bernardo Atxaga

Bere bizitza.
Bernardo Atxaga, benetako izenez Jose Irazu Garmendia, (Asteasu, Gipuzkoa, 1951ko uztailaren 27) gaur egungo euskal literaturan idazlerik ezagunenetarikoa da.
“Atxaga aukeratu nuen nire aitaren bigarren abizena delako (lehenengoa utzi eta gero) eta Bernardo idazteko makina utzi zidan laguna horrela deitzen zelako”. Jose (edo Joseba) deitu arren, jada, elkarrizketetan batez ere, Bernardo deitzeko eskatzen dio jendeari, hori dela orain bere izena.
Elkarrizketa batean “Zeren truke egingo zenioke uko Bernardo Atxaga izateari?” galderari erantzutean esan zuen historia irakaslea izatea asko gustatuko zitzaiola, baino idazle bat izatea askoz ere zorroragarriagoa dela..

Euskalduna, beti: Bere liburuak hizkuntza askotara itzulitak egon dira, baino bera beti Euskaraz idatzi izan ditu. Argentinan idatzi zuen liburua ere Euskeraz idatzi zuen hasiera batetik. Bestalde bere olerkiak ere zenbait hizkuntzatara itzulitak egon dira, eta esaten du batzutan nahiko antzekoak gelditzen direla, baino askotan olerkia guztiz ezberdina gelditzen direla. Jendeak behin baino gehiagotan galdetu dio ea zergaitik idazten duen euskaraz eta bera beti erantzun du, eukararekin mundu guztira iritsi ahal delako egiten duela. Baina beti euskaraz idatzi arren eta euskal kultura asko maite arren, ez da euskalduna (politikoki) konsideratzen.

Ikasketak eta lanbideak.
Lehen ikasketak Asteasun eta Andoainen egin zituen. Batxilergoa, berriz, Donostian egin zuen. Garai horretan irabazi zituen bere lehen sariak, eskola-umeentzat sorturiko literatur lehiaketetan. Bilbon, ekonomian lizentzia lortu zuen eta ikasle garai horretan Bilboko zenbait Euskal idazle ezagutu zituen, haien artean Gabriel Aresti eta honek bere lehen lanak argitaratzen lagundu zion.
1977an, idaztetik bizitzeko erabakia hartu zuen, 1977tik 1980ra bitartekoa da Pott Bandaren aldia eta talde hau argitaletxe moduan antolaturik Etiopia poema antologia argitaratu zuen. 1980an taldea sakabanatu zelarik, Bartzelonara joan zen filosofia-ikasketak egitera. 1983an Euskal Herrira itzuli eta 1988an, "Obabakoak" argitaratu zuen. Liburu honekin irabazi zituen sari asko eta arrakasta handiena.

Literatur lanak.
Hainbat hizkuntzatara itzuli dira idazle gipuzkoar honen lanak. 1989an Espainiako Sari Nazionala erdietsi zuen "Obabakoak" liburuarekin eta hala, holakorik lortzen duen lehen euskal idazlea bihurtu zen. 2005ean Montxo Armendariz zuzendariak zinemara eraman zuen Obabakoak, Obaba filmarekin. Aizpea Goenagak zuzenduta, TVErentzako film bat ekoitzi zen 2006an Zeru Horiek nobelan oinarrituta.
Idatzi zuen lehen ipuina, El Norte de Castilla Valladolideko egunkariak egindako lehiaketa batera bidali zuen ipuina izan zen. Lehiaketa horretan lehenengo saria irabazi zuen.
Liburu bat idazten hasten denean, bukaerari buruz ezer ez dakiela esaten du, liburu bat idazten hari zarenean atzera bueltatu behar zarela zu zeuk askatu dituzun sokak lotzeko esan zuen.
Hasieran, haurrentzako liburu gehiago idazten zituen, baina orain geroz eta gehiago handientzat idazten hasten ari da. Bera dio hau lehen humore hobeagoa zuelako dela.
Ekarri poetikoa: Atxagari ospe handiena eman diona bere euskal olerkiak izan dira. Bere lehen olerkiak Etiopia (1979) bilduman jaso zituen. Ruper Ordorikak ikuskizun literario-musikal bat eratu zuen. Handik aurrera hainbat musikarirekin kolaborazioak izan ditu.
Poesia sozialari bizkar ematen dio, ez baitzuen uste poesia mundua aldatzeko tresna zenik: Arestik uste ez bezala, poesia ez zaio mailu bat iruditzen. Poesia existentzialistarekin antzeko jarrera du, bizitzaren patua naturaltasunez onartzen du eta poesia sentimentalaren arrastorik ere ez dago. Sentimenduak arrazionalizatu egiten dira, 3. pertsonan idatziz eta distantzia gordez.
Batez ere bere azken aldiko olerkietan ironia samurra erabili du distantzia hori mantentzeko eta olerkiak xinpleagoak egin ditu. Adb: Trikua poema.
Adibidez hau da bere olerki famatu bat:
Idazkien zerrenda: Poemak: Etiopia, 1978. Pott liburutegia eta 1983-an Erein argitaletxearen eskutik. Ipuinak: Obabakoak, 1988 Erein. Antzerkia:, (1977); Henry Bengoa Inventarium, 1986; 2004; 1990. Eusko Jaurlaritza. Saiakerak: Groenlandiako lezioa, 1999 (besteen artean). Haur eta gazte Literatura: Nikolasaren abenturak eta desabenturak, 1980. Antonio San Román; Ramuntxo detektibea, 1980. Antonio San Román;Antonino Apretaren istorioa, 1982. Erein;Chuck Aranberri dentista baten etxean, 1982. Erein; Asto bat hypodromoan, 1984. Erein; Jimmy Potxolo, 1984. Erein; Sugeak txoriari begiratzen dionean, 1984. Erein; Bi letter jaso nituen oso denbora gutxian, 1984. Erein; Flannery eta bere astakiloak, 1987. Elkar; Bambulo. Lehen urratsak, 1998. Erein; Bambulo. Krisia, 1998. Erein; Bambulo. Ternuako penak, 1999. Erein. Eleberriak: Ziutateaz, 1976. Luis Haranburu; Bi Anai, 1985. Erein; Behi euskaldun baten memoriak, 1991. Pamiela; Gizona bere bakardadean, 1993. Pamiela; Zeru Horiek, 1995. Erein; Sara izeneko gizona, 1996. Pamiela; Soinujolearen semea, 2003. Pamiela; Teresa, poverina mia, 2004. Argia.
Obabakoak: hau izan da bere liburu famatuena eta arrakastara eraman duena. Duela hamar urte argitaratu egin zen (1998). Besteak beste sari hauek irabazi zituen liburu honekin: Espainiako Literatur Saria, Kritikaren Saria eta Euskadi Saria. Atxagak esan zuen liburu hau argitaratu arte ez zituela prentsaurreak, liburu promozioak,… ezagutzen. Liburu honi esker Euskal literatura, literatura internazionalean pixkat ezagunago egin zen. Liburua hain izan zen arrakastatsua Montxo Armendáriz-ek zinemara eraman zuela. Hogei hizkuntzatara eramana izan da, mundu guztian zehar.
Estatu batuetan ikasten: Estatu batuetan ikasten egon zen, eta behin baino gehiagotan prentsak ea itzuliko den galdetu dio, baino beti esan du Estatu Batuetakoa bukatuta dagoela. Bost hilabete egon zen Emory unibertsitatean.

Bambulo. Lehen Urratsak.

ATXAGA, Bernardo: "Bambulo. Lehen Urratsak".LABURPENA: Bambulo txakur bat da. Ainhoa, Adriana eta Jon izeneko "izaki edo elementu"ekin bizi da.Irakurtzea da bere zaletasun handiena.Behin, ez dakigu nola, bere egongela azpian zegoen bide batera iritsi zen eta ez zegoen inor. Bat-batean bere lagunak agertzen dira bidean ere.Ibiltzen hasi ziren, eta gela batera iritsi ziren.Han agure zahar bat zegoen eta milaka liburu zituen. Bambulori bat harritu zion eta haren izenburuak horrela zioen: "Bambulotar handien ekintza handiak". Bere familiaren istorioa zen.Baina ez ziren letrak ikusten Bilbon izan zen euriteak ezabatu baitzituen. Baina argazki bat ikusten zen eta bere arbaso bat, Goyak margotua, agertzen zen. Hortik aurrera bere familiari buruz gauzak inbestigatzen hasi zen...IRITZIA: Liburuaren hasiera oso aspergarria da. Ez dut ezer ulertu. Baina gero, bide horretan sartzen denean pixkat gehiago gustatu zait. Eta gero, liburua aurkitzen duenean eta inbestigatzen hasten denean, asko gustatu zait.Gehien gustatu zaidana, Ainhoak Bambulori gauzak esaten dionean eta belarritik tiratzen dionean da, hori ongi dagoela pentsatzen duelako eta Bambulo haserretu egiten delako.

Telebistaurrea

Lehenago, telebista ez zegoenean, afaldu eta gero, ohera joan baino lehen, etxeko atera ateratzen ziren eta, eguraldi ona egiten bazuen auzokideekin hizketan egoten ziren.Negua iristen zenean, etxean geratzen ziren, irratia entzuten, kartetan jolasten, partxisean jolasten, etab.Telebistak jartzen hasi zirenean, bakarrik etxe batzuetan zegoen eta etxe horietara joaten ziren telebista ikustera.Hori baino lehen, hemen inguruan egon zen telebistarik gertuena Muskildan (nire herritik gertu dagoen baseliza batean, mendi batean) egon zen eta zerbait oso garrantzitsua zenean, denak hara joaten ziren.Bakarrik telebista kanal bat zegoenez, ez zuten eztabaidatzen zer ikusiko zutenari buruz.Beti leihotik begiratzen zuten ea beraiek nahi zutena noiz hasiko zen eta, hastera zihoanean, denak korrika etxe horretara joaten ziren.Orain hori ez da egiten, etxe guztietan telebista dagoelako eta ehundaka telebista kanal daudelako.

Maemia 2

Sara eta Marina DBH-ko 2. mailan hasi ziren eta, lehenengo egunak, beti bezala, haiek bakarrik pasa zituzten.Azken egun haietan ia-ia ez zituzten kanpaldiko hiru mutilak ikusten eta haiek ziren beraien lagun bakarrak.Baina hiru-lau aste klasean eramaten zutenean, berriz ikusi ziren eta, handik aurrera, egunero elkarrekin egoten ziren eta, arratsaldeetan, beti elkarrekin egoten ziren bostak.Behin parke batean zeudela, Maemiako neska bat ikusi zuten Antziko parkean eta harekin hitz egitera joan ziren.Ia-ia ordu erdi egon ziren hizketan eta, bat-batean esan zien, berak ez zituela lagunik, Maemiara lagun bila joan zela baina han ez zituela aurkitu. Orduan bost neska-mutilak bere lagunak egin ziren eta beti elkarrekin egoten ziren seiak.Behin asperturik zeuden eta Sararen etxera joatea pentsatu zuten.Han zeudela, gela batera joan ziren eta han, musika tresna asko zeuden: bi gitarra elektriko, bateria bat, baxu bat eta teklatu bat.Guztiek zerbait jotzen ikasi zuten Marina izan ezik. Berak abestu egiten zuen. Eta talde bat osatu zuten.Ia-ia arratsaldero ensaiatzen zuten eta, azkenean, beren abestiak ere idatzi zituzten.Egun batean, Sarak, taldeari izena jarri behar ziotela pentsatu zuen eta denak ados zeuden izenean: "Maemia". Kanpaldi harengatik izango ez balitz, ez lirateke inoiz lagunak egingo, ez ezagutuko... baina Maemiari esker ezagutu egin ziren.
Handik aurrera Maemia izenarekin jo zuten, eta urtero-urtero Antziko festetan jotzen zuten. Sara, Marina, Nahia, Ekaitz, Gartxot eta Urbikain beti egon ziren elkarrekin musika egiten eta jotzen.Baina 2008.08.24ra arte ez zuten jakin zer gertatuko litzaieke: Antziko festak ziren eta haien kontzertuaren atsedenaldian zeuden. Musika produktore bat jaon zen haiengana eta hau eskeini zien: haiekin diska bat grabatzea eta leku handietan salmentan ateratzea.Oso arrakastatsuak izan ziren eta ez zioten inoiz gehiago musika jotzeari utzi.

Zaraitzuko Artzaintza Ibiltaria (Transhumantzia)

Zaraitzun beti izan da tradizioa, negua hastera doanean, artzain asko (lehen gehiago joaten ziren baino denborarekin galtzen joan da) bardeetara joatea negua han pasatzera haien artaldeekin.
Hara joaten ziren tenperaturak goxoagoak direlako eta elikagai onak daudelako. Baina bizitza han oso gogorra zen, ez zeukaten etxe onak eta txabola batzuetan (kondizio txarretan) bizi ziren. Ez zeukaten kalefakziorik, ez egunkariak, ez ur beroa ez ezer.
Orain jada ondoko herrietan (Figarol, Zarragaztelu,…) bizi dira, eta kondizio nahiko onetan daude.
Hara joaten diren artalde gehienak Zaraitzutik eta Erronkaritik joaten ziren.
Lehen artzaiak beren ardiekin egoten ziren bardeetan bakarrik sartzeko egunean, baino gaur egun askoz jende gehiago joaten da eta jada festa bat bihurtu da egun hori eta artaldeak sartu eta gero ogi apurrak, ardoa eta txistorra ematen dute.
Zaraitzutik oraindik artalde batzuk joaten Otsagitik, Jose Antonio Ballent adibidez.
Lehen artalde gehiago joaten ziren adibidez, nire aitona (aitaren aita), Sardoi-eko Jose Antonio, eta askoz gehiago.
Asko han negu guztia pasatzen zutenez, emaztea askok han zuten (han ezkonduak), eta horregatik, han dauden abizen asko, hemengoak dira, haien arbasoren bat hemengoak zirelako.

Hauek dira egiten ziren etapak: 1.- Aboditik abiatzen ziren eta Erremendiara iristen ziren. 2.-Erremendiatik abiatzen ziren eta Eparotzera iristen ziren. 3.- Eparotzetik abiatu eta Ilumberrira iristen ziren. 4.- Ilumberritik abiatzen ziren eta Casedara iristen ziren. 5. Casedatik abiatzen ziren eta Zarragaztelura iristen ziren.
Buelta, ekainan egiten zutenez eta egunak luzeago zirenez, batzutan bueltatzea joatea baino egun bat gutxiago kostatzen ziren.
Ardiez gain, erebai, asto bat zeramaten janaria etab. eramateko eta ardien
artean joaten zen; ahari batzuk eskilekin denbora eramaten eta txakur bat edo bi artaldea kontrolatzeko.
Artzainak, hotza ez pasatzeko espaldero bat eramaten zuten jarrita eta buruan txapela bat.
Ez zeuden beti han: eguberrietan (gau bat), aste santuan, batzutan arropa bila,… etortzen ziren. Eta ere bai familia ikustera etortzen ziren askotan.

Zenbat azterketa..=(

Kaixo kaixooo!!!
Irakasleak ni uste dut fastidiatzeko egiten dutela..ZENBAT AZTERKETA ETA LAN DITUGUN!!
Astelehenean: Gizarte azterketa eta galderak. Astearte:Gaztelania azterketa. Asteazken: (espero dut egun bat trakil pasatzea). Osteguna: Ingelera azterketa eta Northern Ireland/Wales... etab.etab.etab...uff... ezin izango dut guztiarekin...=(